İstanbul köprüleri

Bizans müverrihleri Haliçte ilk köprünün İmparator Jüstinyen devrinde yapıldığını yazmakta ve yeri hakkında da muhtelif rivayetler ileri sürmektedir.
Bu köprünün Ayvansaraydaki Odun kapısından karşıya kurulduu ve adının da Ayo Kalinikos olduğu söylendiği gibi Defterdara yakun bir yerde (Deve Köprüsü) isminde ahşab bir geçid blunduğunu kaydedenler de vardır. Fakat en kuvvetli tahmin, Köprünün Eyüble- Sütlüce arasında evvelce mevcud bir köprünün mevcudiyetinden şöyle bahsetmektedir: Burdan Eyübsultana kayıklarla geçilir, sığlık olduğundan büyük gemiler geçemez. Zamanı küffarde bu mahalde zincir üzere bir büyük köprü varmış, hâlâ asarı binası maşhurdur.
Müverrihler bu köprünün şekli hakkında çeşitli bilgiler vermektedirler. Bazı kaynaklara göre Fatih köprüsü, demir halkalı kirişlerle birbirine bağlanmış, varil ve mancanalardan ibaretti. Üzerine kavi ve metin bir döşeme yapılmış ve zincirlerin de iki uçları sahile bağlanmıştı.
Bu sal köprü 15 gez genişliğinde ve yüz gez uzunluğunda bulunuyor, üzerinden yanyana beş asker geçebiliyordu.
Fatihin halice kurduğu köprünün yeri kale duvarlarına yakın olsa, Bizanslılar daha yapılırken bunu tahrib edebilirledi. Bu sebebden dolayı köprünün her halde Ayvansaraydan bir kaç metre iöerlerde kurulmuş olması mecburidir.
Müverrihlerden bazılarının Kumbarahane ve Defterdar arasından bahsetmelerine göre köprünün buralarda kurulup, gemilerimiz için kolayca yanaşabilen bir cepane iskelesi ve askerlerimiz için de bir geçid vazifesi görmüş olması daha akla yakındır.
Gene müverrihlerin kadırgalardan bahsetmelerine göre, bu köprü olsa olsa Türkler tarafından Dolmabahçeden, Halice aşırılmış bulunan yetmiş beş geminin, küçüklerinden otuz, kırk kadarının yanyana getirilip birbirlerine kirişlerle bağlanarak üstünün döşenmesi suretiyle ypılmış bulunması, dubalı köprücülük sanatına daha uygundur.
Nişancı Mehmed Paşa da Fatih` in gemilerden müteşekkil bir köprü kurduğunu şöyle anlatmaktadır. ; Sultan Memed Gazi, dört yüz pâre gemi donatıp derya tarafından ve yetmiş pare gemiyi Galata üstünden yelken açıp karadan çektirip Hazreti Eba Eyüb civarında olan deryaya getirip üzerinde köprü yapılıp asker geçirilip elli gün miktarı kale cengin edip, elli birinci çarşamba günü kaleyi fethedip askerler malı ganime müstağrak oldular.
Haliç üzerinde yolcuların geçmesine , eşya nakline mahsus bir köprü kurmaya II. Bayezid teşebbüs etmişti. Bu teşşebüsü ve bazı mütehassısların fikirlerine danıştığını son zamanlarda çıkan bir vesika ortaya koymaktadır.
Bu vesika meşhur İtalyan sanatkârı Leonard De Vinci` nin II. Bayezid e yazdığı bir mektubun Topkapı Sarayı arşivinde bulunan tercümesidir. Bu mektubunda Leonard De Vinci; çarhların rüzgarla dönen bir değirmenden ve gemilerin suyunu boşaltmaya yarıyan bir tulumbadan bahsettikten sonra asıl mevzua geçmekte ve Galata ile İstanbul arasında kurulacak köprüden bahsetmektedir. Sanatkar bu hususta II. Bayezide şunları yazmaktadır:acizleri, efendimizin galatadan istanbula bir köprü kurdurmak için teşebbüse geçtiklerini işittim. Lakin bu işe ehil bir kimse bulamadıklarına muttali oldum. Bu işten anlıyan kulunuz, arzularınızı tahakkuk ettirebilir. Köprü yüksek bir kemer üstüne kurulacaktır. Fakat bu kadar yüksek kemerli bir köprü üzerinden kimsenin geçmek cesaretini gösteremiyeceiğini düşündüğüm için, kenarlarını tahta parmaklıklarla örteceğim. Kemeri , o kadar yüksek tasarlamamın sebebi, altından yelkenlilerin rahatça geçebilmeleri içindir.
Efendimiz Hazretleri irade buyururlarsa , Anadolu sahiline kadar uzayacak, icabında açılır kapanır bir köprü dahi inşa edebilirim. Burada su daima hareker halinde olduğundan kenarların aşınmaması için bir çare düşündüm. Bununla su akıntısı dirsek ve kanrlara zarar vermiyecektir. İnşallah Sultan Hazretleri, bu aciz kulununsözlerine inancını bağışlar da onuher zaman hizmetlerinde görmeyi arzular ve cevab vermek lutuflarını esirgemezler.
Vesikanın sonunda (bu mektub temmuz ayının üçünde yazılmış ve yazılış tarihinden dört ay sonra ele geçmiştir) kaydı bulunmaktadır.
Pariste (Enstitute de France) kütübhanesinde bulunan Leonard Kodexsinde sanatkârın al yazısını ihtiva eden bir köprü taslağının Galata ile İstanbul arasında yapılacak köprüye aid olduğu tahmin edilmektedir.
Bu plana göre köprünün genişliği 25 metreden fazladır. Su seviyeisnden yüksekliği 41 metreyi geçmekte, uzunluğu 350 metreyi bulmaktadır.